Nội dung chính
Thông minh ở trẻ em không chỉ được đánh giá qua việc biết đọc sớm hay tính toán giỏi. Những dấu hiệu sớm ở trẻ sơ sinh có thể cho thấy tiềm năng phát triển vượt trội về nhận thức, cảm xúc và tương tác xã hội. Cha mẹ quan sát kỹ sẽ nhận ra những dấu hiệu này không phải là ngẫu nhiên.
Trẻ thông minh sớm có biểu hiện gì?
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ thông minh thường có những biểu hiện sớm. Dưới đây là 5 dấu hiệu điển hình.
1. Khả năng ghi nhớ và phản ứng nhanh với khuôn mặt, giọng nói quen thuộc
Theo Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ (APA), trẻ thông minh thường có khả năng ghi nhớ và nhận diện sớm các khuôn mặt, giọng nói quen thuộc. Ngay từ khi mới vài tuần tuổi, bé có thể quay đầu về phía giọng mẹ hoặc mỉm cười khi nhìn thấy người thân. Trẻ từ 6 tháng tuổi có thể nhớ được các trình tự ngắn, ví dụ nghe một bài hát quen và phản ứng lại bằng cử động.
2. Thích quan sát, tập trung lâu và chú ý đến chi tiết
Trẻ thông minh thường chăm chú quan sát và có khả năng tập trung lâu hơn mức trung bình. Nếu bé thường xuyên dán mắt vào các đồ vật, cố gắng theo dõi chuyển động hoặc xoay đầu tìm kiếm âm thanh lạ, đó là tín hiệu rất tốt. Nghiên cứu trên Infant Behavior and Development Journal (2020) chỉ ra rằng trẻ có chỉ số thông minh cao thường duy trì sự chú ý với một món đồ chơi hoặc người chăm sóc lâu hơn bình thường.
Trẻ có chỉ số thông minh cao thường tập trung lâu
3. Phát triển ngôn ngữ sớm hoặc phản ứng ngôn ngữ linh hoạt
Trẻ thông minh không nhất thiết phải nói sớm, nhưng thường có khả năng phản ứng với âm thanh, giọng nói và biểu cảm sớm và rõ ràng hơn. Bé có thể bi bô, ê a theo ngữ điệu mẹ nói hoặc biết phản ứng bằng mắt, nụ cười, nét mặt phù hợp với ngữ cảnh. Một số trẻ bắt đầu bập bẹ rõ ràng từ tháng thứ 6-9 hoặc gọi “mẹ”, “ba” trước 12 tháng.
4. Tò mò, hay khám phá và nhanh chán những thứ quen thuộc
Theo giáo sư Howard Gardner, tò mò là một trong những nền tảng sớm nhất của trí thông minh. Trẻ thông minh thường thích khám phá, không ngại thử điều mới và nhanh chán với món đồ chơi cũ. Bé có thể tìm cách tương tác khác biệt với vật thể như đập, lắc, xoay ngược. Khả năng phản ứng linh hoạt với sự thay đổi môi trường và hứng thú khi được đưa đi nơi mới cũng là biểu hiện rõ của não bộ hoạt động tích cực.
5. Nhạy cảm cảm xúc và kết nối tốt với người xung quanh
Trẻ thông minh thường có khả năng nhận biết và kết nối cảm xúc rất sớm. Bé có thể phản ứng nhanh với cảm xúc của mẹ – cười khi mẹ vui, nhìn chăm chú khi mẹ buồn hoặc tỏ ra bất an nếu môi trường xung quanh căng thẳng. Sự phát triển song song giữa trí tuệ và cảm xúc là yếu tố giúp trẻ học hỏi, hòa nhập và xử lý thông tin xã hội hiệu quả hơn khi lớn lên.
Trẻ thông minh biết kết nối cảm xúc với người thân
Lời khuyên cho cha mẹ
Mỗi em bé có tốc độ phát triển riêng. Việc con chưa thể hiện đủ 5 dấu hiệu trên không có nghĩa là bé không thông minh. Quan trọng là cha mẹ đồng hành, khơi gợi và tạo điều kiện để con phát triển tự nhiên theo nhịp riêng. Một môi trường yêu thương, giàu tương tác và được chơi, học phù hợp với độ tuổi là yếu tố quan trọng nhất giúp trẻ phát triển tối ưu.