Bộ Nội vụ đang tích cực xây dựng dự thảo nghị định về tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố, đồng thời xem xét các chế độ, chính sách đối với người hoạt động không chuyên trách. Thông tin trên được Bộ Nội vụ cung cấp trong văn bản hướng dẫn nhằm giải quyết một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại tỉnh Đắk Lắk.
Trước đó, Sở Nội vụ tỉnh Đắk Lắk đã đặt vấn đề về thực trạng sau khi sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, một số thôn, khu phố không còn đủ số hộ dân theo quy định do điều chỉnh địa giới hành chính. Sở Nội vụ đề nghị Bộ Nội vụ hướng dẫn về trình tự, thủ tục để xây dựng đề án ghép cụm dân cư vào thôn, tổ dân phố hiện có.
Liên quan đến vấn đề này, Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã quy định rõ thẩm quyền thành lập, tổ chức lại, giải thể, đặt tên, đổi tên thôn thuộc thẩm quyền của Hội đồng nhân dân cấp xã. Tuy nhiên, tính đến nay, Bộ Nội vụ chưa ban hành hoặc sửa đổi, bổ sung các thông tư hướng dẫn về tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Về vấn đề tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố, Bộ Nội vụ đã có Văn bản hướng dẫn 4168, trong đó hướng dẫn xác định loại hình tổ chức cộng đồng dân cư tại đơn vị hành chính cấp xã mới, việc chuyển đổi thôn thành tổ dân phố hoặc tổ dân phố thành thôn, và việc đổi tên thôn, tổ dân phố trùng tên.
Ngoài ra, vấn đề bầu cử trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố hiện nay được thực hiện theo Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và Nghị định số 59/2023/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật này. Các quy định này vẫn còn hiệu lực và được đánh giá là phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp đang được triển khai.
Trước đó, vào tháng 7 năm 2023, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đã ký ban hành Quyết định số 1581/QĐ-TTg về kế hoạch tiếp tục hoàn thiện tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và chuẩn bị đại hội đảng bộ các cấp. Theo quyết định này, Bộ Nội vụ được giao nhiệm vụ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan để xác định lộ trình và hướng dẫn việc sắp xếp, tổ chức lại thôn, tổ dân phố theo hướng tinh gọn, tăng cường tính tự quản, phục vụ tốt hơn đời sống cộng đồng dân cư.