Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi thể chế nhằm xây dựng một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và tăng tốc Chính phủ số hóa, việc cải cách hành vi công vụ đang nổi lên như một thách thức quan trọng. Quốc hội và Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản pháp luật và nghị quyết nhằm đổi mới và hoàn thiện thể chế, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của đất nước. Tuy nhiên, việc triển khai các chính sách mới vẫn còn nhiều khó khăn do hành vi công vụ chưa có sự thay đổi đáng kể.
PGS.TS Bế Trung Anh, Ủy viên và là đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Công tác đại biểu, nhận định rằng cải cách hành vi công vụ là yếu tố cần thiết để đảm bảo hiệu quả của cải cách thể chế. Nếu không có sự thay đổi trong hành vi công vụ, các cải cách thể chế chỉ dừng lại ở mức văn bản, không thể hiện thực hóa được. Theo ông, chuyển đổi thể chế không chỉ là thay đổi nội dung văn bản pháp luật mà còn là quá trình thay đổi cách thức tổ chức quyền lực, phân công trách nhiệm và phương thức tương tác giữa Nhà nước với người dân.
Ông Bế Trung Anh chỉ ra rằng hiện nay vẫn còn nhiều biểu hiện của quán tính thể chế và hành vi công vụ, như tâm lý ‘xin – cho’, sợ trách nhiệm, chờ hướng dẫn dưới luật. Những biểu hiện này gây ra nhiều khó khăn trong việc triển khai các chính sách mới. Để giải quyết vấn đề này, PGS.TS Bế Trung Anh đề xuất cần có một tổ hợp giải pháp đồng bộ, bao gồm tái thiết kế văn hóa công vụ dựa trên tư duy phục vụ, gắn chỉ số hài lòng với đánh giá cán bộ, cải tiến hệ thống phản hồi công dân, đưa tiếp cận số vào chính sách công vụ và khuyến khích thử nghiệm đổi mới hành chính.
Thực tế cho thấy, cải cách hành vi công vụ là khâu ít được chú ý nhưng lại là chìa khóa thành công trong quá trình thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng. Nếu không có chuyển biến rõ rệt trong thái độ, kỹ năng, văn hóa và trách nhiệm của công chức, thì những nỗ lực lập pháp dù có tầm nhìn cũng sẽ bị trì hoãn trong thực tế. Vì vậy, mọi thiết kế thể chế cần đi kèm cơ chế thực thi linh hoạt và bộ chỉ số giám sát hành vi cụ thể.
Chỉ khi hành vi công vụ được cải cách sâu sắc, đồng bộ và có hệ thống, những khát vọng phát triển mà các nghị quyết của Đảng và pháp luật của Quốc hội vạch ra mới có thể trở thành hiện thực. Khi đó, cải cách thể chế mới đi đến đích cuối cùng: thay đổi đời sống người dân và nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia. Cải cách hành vi công vụ phải đi cùng với cải cách thể chế để tạo nên sự chuyển biến thực chất trong bộ máy hành chính, từ đó hiện thực hóa các mục tiêu phát triển của đất nước.
Nhìn chung, để hiện thực hóa mục tiêu phát triển đất nước, bên cạnh việc hoàn thiện thể chế, chúng ta cần chú trọng vào cải cách hành vi công vụ. Quá trình này đòi hỏi sự quyết tâm và đồng bộ trong các giải pháp, từ thay đổi văn hóa công vụ đến đổi mới cơ chế giám sát và đánh giá cán bộ. Chỉ khi các yếu tố này được quan tâm và triển khai hiệu quả, chúng ta mới có thể kỳ vọng vào một bộ máy hành chính thực sự phục vụ người dân và doanh nghiệp, đồng thời góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.