GeneStory – ‘Chìa khóa’ giải mã gene giúp xác định danh tính liệt sĩ và xây dựng nền y học dự phòng cho người Việt, đang nổi lên như một dự án đầy hứa hẹn trong lĩnh vực công nghệ sinh học. Giáo sư Vũ Hà Văn, Chủ tịch và Nhà sáng lập GeneStory, cùng Tiến sĩ Dương Ngọc Cường, Tổng Giám đốc GeneStory, đã chia sẻ về dự án ‘Ngân hàng ADN liệt sĩ’ – một nỗ lực nhằm hỗ trợ việc xác định danh tính của các liệt sĩ vẫn còn nhiều gia đình chưa tìm được phần mộ người thân sau hơn 50 năm.

Theo Giáo sư Vũ Hà Văn, Việt Nam hiện có hơn 1 triệu liệt sĩ và khoảng 300.000 ngôi mộ liệt sĩ đã được quy tập nhưng chưa xác định được danh tính. Sự ra đời của dự án ‘Ngân hàng ADN liệt sĩ’ của GeneStory chính là nhằm đáp ứng thách thức này. Dự án đã thu thập được 51.000 mẫu ADN thân nhân liệt sĩ sau chưa đầy 1 năm triển khai, thể hiện sự ủng hộ và kỳ vọng của cộng đồng.

Tiến sĩ Dương Ngọc Cường cho biết, sau thời gian triển khai, GeneStory đã xác định danh tính 16 liệt sĩ và đưa họ trở về với gia đình. Những kết quả này không chỉ mang lại niềm vui cho các gia đình mà còn cho thấy tiềm năng của công nghệ giải mã gene trong việc giải quyết những vấn đề lâu đời. Việc giải mã gene không chỉ giúp tìm kiếm thân nhân liệt sĩ mà còn xây dựng nền tảng cho y học dự phòng tại Việt Nam, mở ra hy vọng mới cho việc chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Bên cạnh dự án ‘Ngân hàng ADN liệt sĩ’, GeneStory cũng đang triển khai dự án ‘Thuốc đúng cho em’ với mục tiêu xét nghiệm gene để xác định thuốc phù hợp cho trẻ em bị bệnh động kinh. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc cá nhân hóa điều trị bệnh, giúp giảm thiểu tác dụng phụ và tăng hiệu quả điều trị. Dự kiến trong thời gian tới, GeneStory sẽ tiếp tục mở rộng nghiên cứu và triển khai các chương trình ‘thuốc đúng’ đối với nhiều bệnh lý khác.

Với mục tiêu trở thành ‘chìa khóa’ giải mã gene giúp người Việt làm chủ công nghệ lõi, GeneStory kỳ vọng sẽ đóng góp nhiều hơn cho cộng đồng và xây dựng một nền y tế thông minh. Qua các dự án của mình, GeneStory không chỉ giúp giải quyết những vấn về xác định danh tính liệt sĩ mà còn tiên phong trong việc xây dựng nền tảng cho y học dự phòng, hướng tới một tương lai sức khỏe tốt hơn cho người dân Việt Nam.

GeneStory hy vọng rằng công nghệ của họ sẽ tiếp tục được phát triển và ứng dụng rộng rãi, không chỉ trong lĩnh vực xác định danh tính liệt sĩ và y học dự phòng mà còn trong nhiều lĩnh vực khác của y tế. Qua đó, GeneStory mong muốn khẳng định vị thế của mình như một đơn vị tiên phong trong lĩnh vực công nghệ sinh học tại Việt Nam, đóng góp vào sự phát triển của nền y tế hiện đại và thông minh.

Trong bối cảnh công tác xác minh danh tính liệt sĩ tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức, các cơ quan chức năng đang tích cực triển khai các giải pháp công nghệ hiện đại và hợp tác quốc tế để đẩy nhanh tiến độ giám định ADN. Theo thống kê, hiện cả nước vẫn còn khoảng 300.000 mộ liệt sĩ mà thông tin về họ chưa được làm rõ, và có khoảng 180.000 hài cốt liệt sĩ cần được quy tập.

Nhằm giải quyết những tồn tại lâu năm này, ngành đã đặt ra mục tiêu đến năm 2030, phấn đấu xác định được danh tính của 20.000 liệt sĩ thông qua phương pháp giám định ADN. Đây là một mục tiêu đầy tham vọng, đòi hỏi sự nỗ lực và hợp tác chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng cũng như sự hỗ trợ từ công nghệ và cộng đồng quốc tế.

Việc ứng dụng công nghệ hiện đại trong công tác giám định ADN được coi là bước tiến mới, mang lại hy vọng sớm giải quyết được những tồn tại lâu năm. Công nghệ giúp tăng độ chính xác và giảm thời gian giám định, từ đó giúp xác định danh tính của các liệt sĩ một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Bên cạnh việc ứng dụng công nghệ, việc mở rộng hợp tác quốc tế cũng đóng vai trò quan trọng. Hợp tác quốc tế giúp Việt Nam có thể tiếp cận với những công nghệ mới, kinh nghiệm và chuyên môn của các nước khác, từ đó có thể học hỏi và áp dụng vào thực tiễn. Đồng thời, hợp tác quốc tế cũng giúp tăng cường sự hỗ trợ và phối hợp giữa các nước trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến xác định danh tính liệt sĩ.

Giải quyết những tồn tại lâu năm trong công tác xác minh danh tính liệt sĩ không chỉ là một vấn đề về xác định danh tính, mà còn là một vấn đề về nhân quyền, về công lý và về tri ân các anh hùng liệt sĩ. Việc xác định danh tính của các liệt sĩ giúp gia đình họ có thể tìm lại được người thân, và cũng giúp Nhà nước có thể thực hiện chính sách hỗ trợ và tri ân một cách phù hợp.

Với những nỗ lực và quyết tâm của các cơ quan chức năng, cùng với sự hỗ trợ từ công nghệ và cộng đồng quốc tế, hy vọng rằng mục tiêu xác định danh tính của 20.000 liệt sĩ thông qua phương pháp giám định ADN vào năm 2030 sẽ được thực hiện. Điều này sẽ góp phần giải quyết những tồn tại lâu năm, an dân và tri ân các anh hùng liệt sĩ.

Theo Cổng thông tin điện tử Chính phủ, công tác xác định danh tính liệt sĩ đang được các cơ quan chức năng tích cực triển khai. Cổng thông tin dịch vụ công của Chính phủ cũng cung cấp thông tin và hướng dẫn về các dịch vụ liên quan đến xác định danh tính liệt sĩ.

Chương trình “Giai điệu Tự hào tháng 7” với chủ đề “Tên anh thành tên đất nước” là một bản hòa ca tri ân, tái hiện những ký ức thiêng liêng về những người lính đã hóa thân vào non sông. Chương trình hướng tới 78 năm kỷ niệm Ngày Thương binh Liệt sĩ 27 tháng 7, mang đến một bản hòa ca của ký ức, là lời nhắc nhở cho triệu con tim vẫn thầm nhớ.

Bản hòa ca này được lấy cảm hứng từ bài thơ “Dáng đứng Việt Nam” của nhà thơ Lê Anh Xuân, nhạc sĩ Nguyễn Chí Vũ phổ nhạc. Chương trình dẫn dắt khán giả qua ba hành trình cảm xúc thiêng liêng. Phần đầu tiên, “Những cái tên hóa thành huyền thoại”, là cuộc gặp gỡ đầy cảm xúc với Nhạc sĩ – Đại tá Doãn Nho, 93 tuổi, tác giả ca khúc bất hủ “Người con gái sông La”. Cảm hứng sáng tác xuất hiện trong chuyến thực địa tại đường 559 năm 1970, khi ông chứng kiến sự ác liệt tại Ngã ba Đồng Lộc và câu chuyện xúc động về những cô gái hy sinh trong lúc làm nhiệm vụ.

Phần hai, “Những cái tên chưa từng gọi thành lời”, kể về câu chuyện cảm động về ông Tô Hạ Sỹ (Thái Nguyên), tìm được mộ người chú là liệt sĩ Tô Thuận năm 2019 thông qua giám định ADN sau 65 năm lưu lạc. Công tác giám định ADN có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, trả lại tên cho liệt sĩ. Khán giả cũng sẽ được lắng nghe câu chuyện ly kỳ mà cảm động qua phóng sự về Thiếu tướng Lưu Xuân Cải, sinh năm 1954 tại Hải Phòng, nhập ngũ từ năm 1971 khi mới 17 tuổi. Trong trận chiến 81 ngày đêm tại Thành cổ Quảng Trị (1972), ông bị thương nặng và bị nhầm là đã hy sinh.

Phần ba, “Tên anh đã thành tên đất nước”, có sự tham gia của Anh hùng Lao động Lê Văn Kiểm, Phó Chủ tịch Hội Cựu chiến binh Việt Nam; Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp doanh nhân Cựu chiến binh Việt Nam; Chủ tịch HĐQT Công ty Golf Long Thành. Ông đã trở thành những người tiên phong trong kinh tế tư nhân Việt Nam và đã đóng góp vào việc xây dựng Đền tưởng niệm liệt sĩ Bến Dược – Củ Chi.

Bên cạnh những phần trò chuyện, các phóng sự còn là nhiều tiết mục nghệ thuật được dàn dựng công phu đầu tư nghiêm túc với phần minh họa tái hiện lịch sử qua các giai đoạn do nhiều nghệ sĩ nổi tiếng trình bày.

Chương trình do Cục Tuyên huấn Tổng cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam và Ban Văn hóa – Giải Trí VTV3 phối hợp thực hiện. Khán giả có thể đón xem “Giai điệu tự hào tháng 7: Tên anh thành tên đất nước” phát sóng vào lúc 20h40 ngày 27/07/2025 trên kênh VTV1.

Ngân hàng Gen liệt sĩ: Một năm hoạt động, hơn 51.000 mẫu ADN thu nhận, 16 liệt sĩ vô danh được xác minh danh tính

Sau một năm hoạt động, Ngân hàng Gen liệt sĩ đã thu nhận hơn 51.000 mẫu ADN từ thân nhân, giúp xác minh danh tính 16 liệt sĩ vô danh. Dự án này là một nỗ lực nhân văn của Chính phủ, Bộ Công an và doanh nghiệp GeneStory, với mục tiêu tìm lại người thân cho hàng trăm nghìn gia đình.

Ngân hàng Gen liệt sĩ được thành lập vào ngày 23.7.2024, với nhiệm vụ sử dụng công nghệ giám định ADN hiện đại để xác minh danh tính của các liệt sĩ. Thông qua việc sàng lọc và đối chiếu ADN của thân nhân với các mẫu hài cốt liệt sĩ chưa xác định được danh tính, ngân hàng gen tiến hành xác minh chính xác danh tính của các liệt sĩ.

Tính đến tháng 7.2025, ngân hàng gen đã tiếp nhận hơn 51.000 mẫu ADN từ thân nhân liệt sĩ tại 34 tỉnh, thành, đạt khoảng 5% mục tiêu quốc gia là 1 triệu mẫu vào năm 2030. Qua đó, hoàn thành phân tích, cập nhật vào cơ sở dữ liệu căn cước hơn 11.000 mẫu. Đặc biệt, tính đến thời điểm hiện tại đã xác định được danh tính 16 trường hợp.

Toàn bộ chi phí liên quan đến việc thu mẫu, phân tích, đối sánh và trả kết quả đều được miễn phí. Nguồn kinh phí thực hiện đến từ sự đóng góp của các doanh nghiệp trên cả nước.

GeneStory, đơn vị xây dựng Ngân hàng Gen liệt sĩ, cho biết ngân hàng được xây dựng hiện đại, bảo mật. Hệ thống hỗ trợ lưu trữ, phân tích chính xác hàng chục nghìn mẫu ADN, chuẩn hóa quy trình thu mẫu, kiểm soát chất lượng và đào tạo kỹ thuật viên.

Đến năm 2030, ngân hàng gen đặt mục tiêu hoàn thành việc thu nhận 1 triệu mẫu ADN từ thân nhân, góp phần xác định danh tính hàng chục nghìn liệt sĩ vô danh, đồng thời phục vụ cho việc quy tập hài cốt và nghiên cứu y học di truyền trong dài hạn.

Dự án không chỉ là một công trình khoa học mang tầm quốc gia, mà còn là biểu tượng cho lòng tri ân sâu sắc của dân tộc Việt Nam với những anh hùng đã ngã xuống vì hòa bình và độc lập của Tổ quốc.

Công nghệ trả lại danh tính cho liệt sĩ

Trong hành trình ‘trả lại tên’ cho các liệt sĩ, mới đây, Mỹ cũng đã bàn giao trang thiết bị, vật tư, hóa chất và quy trình xét nghiệm ADN cho Việt Nam nhằm phục vụ giám định hài cốt chưa định danh trong chiến tranh tại Việt Nam.

GS-TS Chu Hoàng Hà – Phó chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) – cho biết, gần hai năm qua trong quá trình thực hiện giám định hài cốt, các nhà khoa học của Viện Sinh học và các chuyên gia quốc tế đã nỗ lực không ngừng để phát triển, tối ưu hóa và chuyển giao công nghệ phân tích ADN hài cốt liệt sĩ tiên tiến trên nền kỹ thuật giải trình tự thế hệ mới (NGS), dựa trên các chỉ thị SNP phù hợp với điều kiện đặc thù của Việt Nam do phần lớn các mẫu hài cốt đã bị phân hủy nặng sau nhiều thập kỷ trong môi trường nhiệt đới nóng ẩm.

Các kết quả thu được rất đáng ghi nhận: tỷ lệ chiết tách thành công ADN từ các mẫu hài cốt tăng từ 22% lên tới 70% – minh chứng cho một bước tiến quan trọng về công nghệ. Việc giải trình tự gen và phân tích chỉ thị SNP đã mở ra khả năng khớp nối với thân nhân có quan hệ huyết thống xa đến 4 hoặc 5 thế hệ – điều chưa từng đạt được trước đây.

Đây là lần đầu tiên các chuyên gia đã chứng minh được tính khả thi của việc áp dụng công nghệ tiên tiến với nền tảng kỹ thuật SNP-NGS vào công tác giám định ADN hài cốt liệt sĩ Việt Nam.

Việc đầu tư, tiếp nhận và đưa vào vận hành các trang thiết bị phân tích ADN hiện đại đánh dấu một bước tiến quan trọng, giúp các nhà khoa học nâng cao năng lực kỹ thuật và làm chủ hoàn toàn công nghệ. Nhờ đó, quy trình phân tích mẫu hài cốt lâu năm được thực hiện trên quy mô lớn, với độ chính xác cao, mở ra khả năng khớp nối dữ liệu ADN giữa mẫu hài cốt và mẫu thân nhân có quan hệ huyết thống xa đến 4-5 thế hệ.

Đã hơn một năm trôi qua kể từ khi hàng nghìn cán bộ công an dốc sức vào việc thu thập mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ. Sự nỗ lực không quản nắng mưa, ngày đêm rong ruổi khắp các làng quê Việt Nam của họ cuối cùng đã mang lại những kết quả đầy cảm động. Dự án Ngân hàng Gen (ADN) thân nhân liệt sĩ chưa xác định thông tin và thân nhân liệt sĩ chính là “phao cứu sinh” cho nhiều gia đình.

Nhân kỷ niệm 77 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn nút khởi động Ngân hàng Gen (ADN) thân nhân liệt sĩ chưa xác định thông tin và thân nhân liệt sĩ. Dự án này do Bộ Công an đứng ra thực hiện, với sự đồng hành của GeneStory – đơn vị tiên phong trong việc tạo lập dữ liệu cho Ngân hàng gen. Sau tròn một năm triển khai, dự án đã thu được hơn 51.000 mẫu gen từ khắp mọi miền đất nước. Mỗi mẫu gen đại diện cho một tia hy vọng, thắp sáng niềm tin cho những gia đình vẫn ngày đêm mong ngóng.

Một trong những thành quả đáng kể của dự án là đã giúp 16 gia đình tìm lại được hài cốt người thân, 16 liệt sĩ được trở về quê hương sau hàng chục năm nơi chiến trường xa. Trong số những gia đình tìm được người thân, có gia đình liệt sĩ Lương Bá Nho, người đã hy sinh vào năm 1970. Hài cốt của anh được tìm thấy tại nghĩa trang liệt sĩ Đức Cơ, tỉnh Gia Lai, sau hơn 50 năm mất tích. Sự kiện này không chỉ mang lại niềm vui cho gia đình mà còn cho thấy hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ gen trong việc xác định danh tính liệt sĩ.

Giáo sư Vũ Hà Văn, nhà đồng sáng lập GeneStory, khẳng định rằng công nghệ gen tiên tiến sẽ giúp nối lại những mảnh ghép của quá khứ và hiện tại. Mỗi một mẫu gen được thu thập hôm nay không chỉ là mẫu vật sinh học, mà còn là sự kết nối ký ức, sự nối dài của tình thân qua nhiều thế hệ.

Dự án Ngân hàng Gen Việt Nam đặt mục tiêu thu thập 1 triệu mẫu gen từ thân nhân để xác định danh tính cho khoảng 500.000 liệt sĩ. Với sự hỗ trợ của các thuật toán AI và hệ thống dữ liệu tham chiếu đặc trưng của người Việt, dự án hứa hẹn sẽ mở ra một kỷ nguyên mới trong việc xác định danh tính liệt sĩ và ứng dụng trong các lĩnh vực khác như chăm sóc sức khỏe cá nhân hóa và y tế.

GeneStory tự hào là đối tác quan trọng trong dự án này khi cung cấp các giải pháp công nghệ và chuyên môn về di truyền học để hỗ trợ thu thập và phân tích mẫu gen. Bên cạnh đó, trí tuệ nhân tạo cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đối sánh và tìm kiếm các kết quả phù hợp. Việc hoàn thiện cơ sở dữ liệu với số lượng lớn mẫu gen sẽ là chìa khóa để thành công trong việc xác định danh tính liệt sĩ.

Chiều ngày 25/7, tại Hà Nội, Cục Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06, Bộ Công an) đã tổ chức Hội nghị trực tuyến sơ kết một năm triển khai kế hoạch thu nhận mẫu ADN cho thân nhân của liệt sĩ chưa xác định được danh tính trên toàn quốc. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã phát biểu chỉ đạo tại hội nghị này.

Thủ tướng cho biết, Việt Nam có hơn 1,2 triệu liệt sĩ, trong đó khoảng 900.000 hài cốt đã được quy tập về các nghĩa trang. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 300.000 hài cốt liệt sĩ đã được an táng nhưng chưa xác định được danh tính. Bên cạnh đó, Việt Nam hiện có khoảng 652.000 thương binh, 198.000 bệnh binh, hơn 132.000 Bà mẹ Việt Nam Anh hùng và khoảng 320.000 người chịu ảnh hưởng chất độc hóa học.

Thủ tướng bày tỏ sự xúc động khi nhắc lại những con số này và cho biết chất độc dioxin để lại không chỉ ảnh hưởng đến cuộc đời của những người trực tiếp hứng chịu, mà còn di truyền qua các thế hệ con cháu. Chiến tranh đã lùi xa, nhưng còn bao gia đình vẫn đau đáu chờ đợi thông tin về phần mộ, hài cốt người thân để được đưa về quê hương an táng.

Người đứng đầu Chính phủ yêu cầu các cơ quan, đơn vị phải đẩy nhanh tiến độ thu nhận mẫu ADN để không kịp thời. ‘Nếu không làm nhanh, sẽ không kịp nữa. Không ai sống mãi để chờ kết quả. Cho nên, chúng ta phải đột phá, hành quân nhanh hơn để chạy đua với thời gian. Đây là cuộc chạy đua vì ký ức, vì đạo lý và vì tương lai’, Thủ tướng chia sẻ.

Theo Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, tính đến ngày 20/7/2025, cơ quan chức năng đã hoàn thành phân tích 11.138 mẫu ADN thân nhân liệt sĩ và cập nhật vào Cơ sở dữ liệu Căn cước hơn 10.000 dữ liệu ADN của thân nhân các liệt sĩ. Hội nghị cũng nghe báo cáo về kết quả triển khai kế hoạch thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ. Tính đến thời điểm hiện tại, đã có 57.273 mẫu được thu nhận. Nhiều địa phương đã vận động xã hội hóa để thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ.

Tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã trao Thông báo kết quả giám định ADN hài cốt liệt sĩ cho đại diện thân nhân các gia đình liệt sĩ. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc xác định danh tính liệt sĩ và giúp đỡ gia đình họ. Thông tin này không chỉ giúp gia đình liệt sĩ tìm lại được người thân mà còn góp phần xây dựng lại lịch sử, gìn giữ ký ức của dân tộc.

Thủ tướng nhấn mạnh, việc thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ là một nhiệm vụ quan trọng, không chỉ giúp xác định danh tính liệt sĩ mà còn thể hiện đạo lý và lòng biết ơn của Đảng, Nhà nước và nhân dân đối với các gia đình liệt sĩ. Chính phủ sẽ tiếp tục quan tâm, hỗ trợ và tạo điều kiện để các cơ quan, đơn vị hoàn thành nhiệm vụ này trong thời gian sớm nhất.

Để tiếp tục đẩy nhanh tiến độ, Thủ tướng yêu cầu các cơ quan, đơn vị cần tăng cường phối hợp, huy động mọi nguồn lực, đặc biệt là sự tham gia của cộng đồng và xã hội để hoàn thành mục tiêu đề ra. Cùng với đó, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động để nâng cao nhận thức của người dân về việc thu nhận mẫu ADN, từ đó tạo sự đồng thuận và ủng hộ của xã hội.

Nhấn mạnh ý nghĩa và tầm quan trọng của việc thu nhận mẫu ADN, Thủ tướng hy vọng, với sự chung tay của toàn xã hội, việc xác định danh tính liệt sĩ sẽ được hoàn thành trong thời gian sớm nhất, góp phần giải quyết triệt để nỗi đau của các gia đình liệt sĩ, đồng thời phát huy truyền thống yêu nước, truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam.