Đuối nước – nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em từ 5 đến 14 tuổi tại Việt Nam

Đuối nước là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em từ 5 đến 14 tuổi tại Việt Nam, đã cướp đi mạng sống của gần 2.000 trẻ em mỗi năm. Mặc dù tỷ lệ này đang giảm, Việt Nam vẫn thuộc nhóm quốc gia có tỷ lệ đuối nước trẻ em cao nhất khu vực Tây Thái Bình Dương.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), đuối nước là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em từ 5 đến 14 tuổi tại Việt Nam. Năm 2021, toàn cầu ghi nhận khoảng 300.000 ca tử vong do đuối nước, phần lớn là trẻ em và thanh thiếu niên tại các nước thu nhập thấp và trung bình.

Tình hình đuối nước ở trẻ em tại Việt Nam

Tại Việt Nam, số liệu thống kê của Bộ Y tế cho thấy mỗi năm có gần 2.000 trẻ em tử vong do đuối nước, chiếm khoảng 50% số ca tử vong do tai nạn thương tích. Dù tỷ lệ này có xu hướng giảm, nhưng vẫn còn cao so với các nước trong khu vực. Đáng chú ý, 76,6% ca tử vong xảy ra tại cộng đồng, 22,4% tại gia đình, và chỉ 1% trong khuôn viên trường học.

Chiến dịch truyền thông toàn quốc

Nhân Ngày Thế giới Phòng, chống đuối nước (25-7), Cục Bà mẹ và Trẻ em (Bộ Y tế), WHO và Tổ chức Chiến dịch vì trẻ em không thuốc lá (CTFK) đã phát động chiến dịch truyền thông toàn quốc với chủ đề ‘Cùng hành động để không còn trẻ em bị đuối nước’.

Chiến dịch này kêu gọi các cấp chính quyền, phụ huynh và toàn xã hội cùng chung tay phòng, chống tai nạn đuối nước ở trẻ em, thông qua việc tăng cường giáo dục kỹ năng an toàn nước, mở rộng dạy bơi trong trường học và cộng đồng, truyền thông nâng cao nhận thức, đẩy mạnh phối hợp liên ngành và huy động nguồn lực đầu tư.

Ông Trần Đăng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Bà mẹ và Trẻ em, cho biết: ‘Mỗi ca tử vong là một bi kịch có thể phòng tránh. Chúng tôi kêu gọi cha mẹ, nhà trường và cộng đồng cùng hành động, nhất là ở vùng nông thôn, nơi có nhiều ao, hồ, sông, suối’.

Tình hình đuối nước ở trẻ em tại Hà Nội

Tại Hà Nội, trong ba năm gần đây, mỗi năm vẫn ghi nhận 15-20 ca trẻ em đuối nước, chủ yếu vào dịp hè, tại các khu vực không có rào chắn như ao hồ, sông ngòi, kênh mương.

Giải pháp giảm thiểu nguy cơ đuối nước

Theo bà Angela Pratt, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam, cần mở rộng quy mô các chương trình can thiệp hiệu quả nhằm giảm thiểu nguy cơ và xây dựng môi trường sống an toàn hơn cho trẻ em.

Một trong những mô hình hiệu quả là Chương trình phòng, chống đuối nước tại 12 tỉnh có tỷ lệ tử vong cao, do Cục Bà mẹ và Trẻ em phối hợp cùng CTFK thực hiện, với sự tài trợ của Quỹ từ thiện Bloomberg. Sau 7 năm triển khai, chương trình đã dạy bơi an toàn cho hơn 52.000 trẻ, trang bị kỹ năng an toàn nước cho hơn 52.200 em và đào tạo hơn 1.000 giảng viên bơi có chứng chỉ.

Nghiên cứu của Trường Đại học Y tế Công cộng cho thấy tại các tỉnh triển khai chương trình, tỷ lệ tử vong do đuối nước giảm trung bình 16%.

Thời gian gần đây, nhiều trường hợp trẻ nhỏ bị hóc dị vật đã được các bệnh viện tuyến tỉnh xử trí kịp thời, cảnh báo cộng đồng về tai nạn thường gặp nhưng dễ bị xem nhẹ này.

Mới đây, tại Vĩnh Long, một bé trai 6 tuổi đã nuốt phải đồng xu và phải nhập viện cấp cứu. Các bác sĩ tại Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á Vĩnh Long đã nhanh chóng chỉ định chụp X-quang và thực hiện cuộc nội soi gây mê để gắp dị vật. Điều may mắn là bé trai đã được can thiệp kịp thời, tránh được nguy cơ tổn thương gây thủng thực quản, nhiễm trùng trung thẩm, nguy hiểm đến tính mạng.

Tương tự, tại Đồng Nai, một bé trai 4 tuổi đã bị cá rô đồng nhảy vào cổ họng và phải nhập viện cấp cứu. Các bác sĩ tại Bệnh viện Nhi Đồng Nai đã thực hiện mổ nội soi để gắp con cá rô đồng ra ngoài. Rất may là hiện sức khỏe của bệnh nhi đã ổn định.

Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp đều có kết quả tốt. Mới đây, tại Quảng Ngãi, một bé gái 2 tuổi đã bị hóc hạt nhãn và không qua khỏi dù các bác sĩ đã khẩn trương cấp cứu suốt gần 1 giờ.

Các bác sĩ cho biết, hóc dị vật là một trong những tai nạn thường gặp ở mọi độ tuổi, nhưng nhiều nhất ở trẻ nhỏ do trẻ hay tò mò, hiếu động và thường có thói quen cho đồ vật lạ vào miệng. Nếu không được xử trí kịp thời, hóc dị vật có thể dẫn đến tử vong chỉ sau vài phút.

BS.CK2 Nguyễn Trọng Thi, Phó Trưởng Khoa Nội soi BVĐK Vĩnh Long, khuyến cáo các bậc cha mẹ không nên cho trẻ đùa nghịch, cười đùa, khóc to, sợ hãi khi ăn, hay chơi các đồ chơi nhỏ. Đồng thời, tuyệt đối không nên móc họng trẻ bằng tay hoặc vật lạ, vì điều này có thể làm dị vật lọt sâu hơn, gây tổn thương vùng họng hoặc đường thở.

Để phòng ngừa, cha mẹ cần tránh để trẻ tiếp xúc với các vật nhỏ, tròn, sắc nhọn hoặc dễ nuốt như hạt, pin, đồng xu; không cho trẻ ăn các thức ăn dễ sặc vào đường thở như hạt dưa, hạt bí, hạt đậu,… Tuyệt đối không cho trẻ vừa ăn vừa chơi, cười đùa. Khi trẻ có biểu hiện ho, khò khè kéo dài, đặc biệt sau ăn hoặc chơi, cần đưa đi khám sớm để phát hiện dị vật nếu có.

Việc phát hiện sớm, xử trí đúng và cấp cứu kịp thời là yếu tố quyết định sự sống còn. Các gia đình có con nhỏ cần đặc biệt lưu ý khi cho trẻ ăn thực phẩm có hạt hoặc kích thước lớn, tránh để trẻ vừa ăn vừa chơi, đồng thời trang bị kỹ năng sơ cứu dị vật đường thở cho người chăm sóc trẻ.