Ngôi đình Đô Mỹ, tọa lạc tại xã Tống Sơn, tỉnh Thanh Hóa, hiện đang đối mặt với nguy cơ đổ sập bất cứ lúc nào do tình trạng xuống cấp nghiêm trọng sau gần 200 năm tồn tại. Để cứu nguy cho di tích cấp tỉnh này, dự án tu bổ, tôn tạo đã được triển khai với tổng mức đầu tư hơn 14,6 tỷ đồng.

Được xây dựng từ giữa thế kỷ XIX, đình Đô Mỹ ban đầu được dùng để thờ Thành hoàng Thái úy Tô Hiến Thành, cùng với hai vị Đô Bá và Nguyễn Thận Xuân. Năm 1996, đình được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh và nằm ở xã Hà Tân cũ, nay là xã Tống Sơn. Trải qua thời gian dài, công trình gỗ bề thế này đã bị xuống cấp nghiêm trọng. Người dân địa phương đã nhiều lần đề nghị các cấp có thẩm quyền sớm xem xét để tôn tạo, tu bổ nhưng chưa có kinh phí.

Sau nhiều lần nâng lên, đặt xuống, dự án tu bổ, tôn tạo di tích đình Đô Mỹ đã được phê duyệt vào tháng 5/2025. Công trình được khởi công vào tháng 6/2025 và dự kiến hoàn thành, đưa vào sử dụng trước Tết Nguyên đán 2026. Đối với các công trình văn hóa, việc phục dựng, tôn tạo phải giữ được yếu tố gốc, các nét họa tiết, hoa văn đặc trưng của công trình gắn với thời kỳ lịch sử.

Phó Chủ tịch UBND xã Tống Sơn, bà Phan Thị Lan, cho hay: “Đình Đô Mỹ là một công trình kiến trúc tiêu biểu của thời Nguyễn, mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống. Việc đình được tu bổ là sự kiện lớn, mang lại niềm vui, sự phấn khởi cho hàng nghìn người dân trong vùng. Mọi người mong mỏi công trình được hoàn thành đúng tiến độ, vừa bảo tồn di sản, vừa phát huy giá trị văn hóa truyền thống trong đời sống hiện nay.”

Để bảo tồn nguyên trạng kiến trúc gốc, trước khi hạ giải, các đơn vị có chuyên môn của Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Thanh Hóa, cùng với đại diện người dân, chính quyền, đơn vị thi công đã lập biên bản, quay clip, chụp ảnh từng nét hoa văn, họa tiết. Đình Đô Mỹ không chỉ là nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh, đình còn là biểu tượng của truyền thống và lịch sử quê hương. Việc nâng cấp đình không chỉ góp phần bảo tồn di sản mà còn thể hiện sự quan tâm của chính quyền tới đời sống tinh thần của nhân dân.

Hiện nay, đơn vị thi công đang dọn dẹp mặt bằng, lấy cốt, phân loại các phiến đá còn sử dụng được, các phiến hư hỏng thì đặt đơn vị đục, đẻo cho đúng kích cỡ. Phần trụ cột bằng lim cũng được đo kỹ càng để khi thay thế đảm bảo chất lượng, chủng loại. Với nỗ lực của các bên liên quan, dự án tu bổ, tôn tạo di tích đình Đô Mỹ đang được triển khai tích cực, hứa hẹn sẽ hoàn thành và đưa vào sử dụng đúng tiến độ, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị của di tích lịch sử cấp tỉnh này.

Việc thu phí tham quan di tích lịch sử đang trở thành một vấn đề xã hội nóng hổi, với nhiều ý kiến trái chiều từ công chúng. Một bên ủng hộ việc thu phí để bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích, trong khi một bên lại phản đối, cho rằng di tích là tài sản tinh thần chung của dân tộc, không thể đem ra mua bán.

Khu di tích Quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, là một ví dụ điển hình về việc thu phí tham quan di tích lịch sử. Với vị trí địa lý thuận lợi, khu di tích này thường xuyên đón hàng chục nghìn lượt khách đến dâng hương tưởng niệm và tri ân các anh hùng liệt sĩ. Tuy nhiên, việc vận hành khu di tích do Ban Quản lý thuộc Tỉnh đoàn Hà Tĩnh phụ trách đang gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn lực tài chính. Tấm vé tham quan không chỉ là một khoản thu nhỏ, mà còn là một phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích.

Ở nhiều quốc gia, việc thu phí tham quan di tích là nguồn thu chính để duy trì hoạt động của các di sản. Tuy nhiên, ở Việt Nam, việc thu phí thường vấp phải phản ứng từ dư luận. Do đó, để việc thu phí hợp lý và được xã hội chấp nhận, cần đảm bảo một số nguyên tắc. Thứ nhất, cần minh bạch mục đích thu, công khai nguồn thu và việc chi tiêu cho các hoạt động. Điều này sẽ giúp tạo niềm tin với công chúng và đảm bảo rằng tiền thu được thực sự được sử dụng cho mục đích bảo tồn và phát huy giá trị di tích.

Thứ hai, cần có chính sách miễn, giảm phí linh hoạt và nhân văn đối với các đối tượng như cựu chiến binh, người có công với cách mạng, người khuyết tật, trẻ em, học sinh – sinh viên, cư dân địa phương. Điều này sẽ giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho những người có hoàn cảnh khó khăn và đảm bảo rằng mọi người đều có cơ hội tiếp cận và trải nghiệm giá trị của di tích.

Cuối cùng, cần có cái nhìn linh hoạt, thấu đáo để tấm vé không trở thành rào cản mà trở thành cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và trách nhiệm gìn giữ di sản của thế hệ hôm nay dành cho mai sau. Việc thu phí tham quan di tích lịch sử cần được xem xét và thực hiện một cách hợp lý, nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững của di tích và sự hài lòng của công chúng.

Trong bối cảnh chuyển dịch xanh đang trở thành xu thế toàn cầu, năng lực ‘tư duy và hành động có trách nhiệm với môi trường’ đã được Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) xếp vào tốp 10 kỹ năng việc làm quan trọng nhất từ 2025–2030. Tuy nhiên, tại Việt Nam, lĩnh vực môi trường và bảo tồn thiên nhiên vẫn đang đối mặt với thực trạng thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng.

Việt Nam là một trong 16 quốc gia sở hữu đa dạng sinh học cao nhất thế giới, nhưng đang phải đối mặt với tình trạng suy thoái ngày càng gia tăng. Theo Quỹ Bảo tồn thiên nhiên hoang dã (WWF) Việt Nam, trong 17 Mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc mà Việt Nam đang nỗ lực đạt được, thì 3 mục tiêu về sinh thái (bao gồm SDG13 – Hành động vì khí hậu; SDG14 – Tài nguyên và môi trường biển; SDG15 – Tài nguyên và môi trường đất liền) vẫn còn đang tiến triển chậm hơn so với lĩnh vực giáo dục chất lượng, xóa nghèo, bình đẳng giới.

Trước thực trạng này, công tác bảo tồn không chỉ là trách nhiệm của ngành môi trường nói riêng, mà còn cần được lồng ghép vào giáo dục, truyền thông, chính sách, hoạt động doanh nghiệp… Tuy nhiên, khi nhu cầu tăng cao thì nguồn nhân lực lại đang bị bỏ ngỏ. Thực trạng sinh viên bảo tồn mới ra trường thiếu kinh nghiệm thực tế và kỹ năng mềm cần thiết là một vấn đề phổ biến.

Nhiều sinh viên gặp khó khăn trong tìm việc làm do thiếu kinh nghiệm thực tế, kỹ năng mềm chưa hoàn thiện, thiếu định hướng nghề nghiệp rõ ràng và sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường lao động. Bên cạnh đó, nhiều nhà tuyển dụng thường yêu cầu ứng viên có kinh nghiệm, tạo rào cản lớn cho sinh viên mới ra trường. Từ đó dẫn đến một vòng luẩn quẩn: không có kinh nghiệm thì khó tìm việc, không có việc thì không có kinh nghiệm.

Nhận diện rõ khoảng trống này, từ năm 2022, Trung tâm Hành động vì động vật hoang dã Việt Nam (WildAct) đã khởi xướng Hội nghị sinh viên về bảo tồn thiên nhiên (SCNC). Sau 3 năm liên tiếp tổ chức (2022–2024), hội nghị đã ghi nhận hàng trăm đơn đăng ký tham dự SCNC đến từ sinh viên, nhà bảo tồn trẻ trên khắp cả nước; hơn 100 đề tài nghiên cứu, sáng kiến được nộp cho SCNC; 30% người tham dự đã tìm được việc làm hoặc có bước tiến trong nghề nghiệp sau hội nghị; 22% người tham dự trở thành học viên cao học, nghiên cứu sinh lĩnh vực liên quan đến bảo tồn sau khi được truyền cảm hứng tại SCNC; 58% người tham dự SCNC là nữ giới, tạo cơ hội và thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ trong các ngành STEM.

Chia sẻ về những rào cản trong phát triển nguồn nhân lực cho ngành bảo tồn, Tiến sĩ Trang Nguyễn – Giám đốc WildAct nhận định: “Nghề bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam đến nay vẫn chưa được hiểu đúng. Đa số mọi người, kể cả giới trẻ, chưa được cập nhật và chưa hiểu rõ công việc bảo tồn thiên nhiên là gì. Các bạn thường nghĩ bảo tồn là công việc dành riêng cho cán bộ bảo vệ rừng, kiểm lâm. Thực tế, nghề bảo tồn rất đa dạng, từ nghiên cứu, khảo sát điều tra, cho đến các hoạt động nâng cao nhận thức, giáo dục, truyền thông ngay cả ở thành thị, không chỉ giới hạn ở công việc thực địa sâu trong rừng núi hay xa xôi ngoài biển đảo.

Do chưa có cái nhìn toàn diện về ngành bảo tồn, việc thu hút nhân lực chất lượng cao cũng bị ảnh hưởng. Nhiều bạn trẻ không nhìn thấy được con đường sự nghiệp rõ ràng trong lĩnh vực này, và điều đó vô hình trung làm giảm sức hấp dẫn của một ngành đang giữ vai trò then chốt trong phát triển bền vững”.

Không chỉ là bệ phóng cho những bạn trẻ theo đuổi sự nghiệp bảo tồn, SCNC các năm còn đóng vai trò lan tỏa tư duy “Environmental stewardship” đến nhiều lĩnh vực khác như luật, truyền thông hay giáo dục.

Chia sẻ về những cơ hội sau SCNC năm 2024, nữ sinh viên Hải Trang cho biết: “Là sinh viên ngành Luật, SCNC đã giúp em trau dồi nhiều kỹ năng, đặc biệt là phân tích và nghiên cứu. Những kiến thức, kỹ năng tại SCNC đã giúp em ứng dụng rất nhiều vào công việc thực tế: nghiên cứu chính sách và pháp luật về môi trường”.

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, tính đến 2023 Việt Nam có 39 “việc làm xanh” (việc làm bền vững trong mọi lĩnh vực như nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ, hành chính… góp phần bảo tồn, phục hồi và nâng cao chất lượng môi trường), cùng với 88 ngành nghề khác có xu hướng chuyển dịch xanh hóa. Các việc làm xanh được dự báo sẽ tăng vọt lên 41% trong tương lai gần, phản ánh xu hướng phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế xanh tại Việt Nam.

Cũng theo Tiến sĩ Trang Nguyễn, hiện SCNC 2025 mùa thứ 4 của Hội nghị sinh viên về bảo tồn thiên nhiên đã chính thức mở đơn đăng ký chào đón sự tham gia của sinh viên, nhà bảo tồn trẻ, chuyên gia đầu ngành, cùng các tổ chức và doanh nghiệp quan tâm đến phát triển bền vững và môi trường.

Hội nghị dự kiến diễn ra vào tháng 10/2025 tại TP Hồ Chí Minh, dự kiến sẽ bao gồm các phiên thuyết trình, trình bày poster, tọa đàm chuyên đề, workshop kỹ năng và hoạt động thực địa tại. Những đề tài xuất sắc nhất sẽ được trao giải nhằm ghi nhận nỗ lực nghiên cứu của các bạn trẻ.

Thông tin đăng ký được cập nhật trên trang Facebook chính thức của WildAct: www.facebook.com/WildActvn.

Ngày 26-7, ông Mai Văn Dưỡng, Giám đốc Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi thuộc Ban quản lý rừng đặc dụng TP Đà Nẵng, cho biết đơn vị này vừa phát hiện một voi con qua hệ thống bẫy ảnh được lắp đặt trong lâm phận của khu bảo tồn. Đây là một tín hiệu đáng mừng về quá trình sinh sản tự nhiên của đàn voi hoang dã đang sinh sống trong khu bảo tồn.

Phát hiện này cũng là động lực tinh thần lớn lao đối với những lực lượng đang ngày đêm bảo vệ rừng và các loài động vật hoang dã. Đầu năm 2025, Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi nhận được tin báo từ người dân về dấu hiệu sinh sản của voi con tại khu vực Nà Lau. Ngay lập tức, ban quản lý đã xây dựng kế hoạch và tổ chức đặt 30 bẫy ảnh ở 15 vị trí tại các khu vực đàn voi hay di chuyển.

Kết quả lần thu ảnh thứ nhất không phát hiện hình ảnh voi mới, nhưng đơn vị không bỏ cuộc và tiếp tục thực hiện đặt lại các bẫy ảnh tại các khu vực tiềm năng khác. Từ ngày 20-7 đến 23-7, lực lượng nhân viên của khu bảo tồn đã thu bẫy ảnh và khi kiểm tra hình ảnh, mọi người đã vỡ òa khi phát hiện hình ảnh một voi con.

Hình ảnh chú voi con đang tung tăng bên voi mẹ là ‘quả ngọt’ cho những ngày tháng miệt mài bảo vệ rừng xanh của lực lượng bảo vệ rừng tại Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi. Hình ảnh ghi nhận voi con di chuyển linh hoạt và luôn được voi mẹ theo sát bảo vệ.

Việc ghi nhận sự xuất hiện của voi con đánh dấu một tín hiệu đáng mừng về quá trình sinh sản tự nhiên của đàn voi hoang dã đang sinh sống trong khu bảo tồn. Phát hiện này không chỉ mang ý nghĩa đối với công tác bảo tồn, mà còn là động lực tinh thần lớn lao đối với những lực lượng đang ngày đêm bảo vệ rừng và các loài động vật hoang dã.

Đây cũng là tín hiệu tích cực cho thấy công tác bảo tồn voi nơi đây đã và đang đi đúng hướng, góp phần bảo tồn loài voi châu Á đang có nguy cơ tuyệt chủng. Theo Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi, đến nay, theo ghi nhận, có ít nhất 9 con voi ở lâm phận khu bảo tồn này.

Vào năm 2020, với sự hỗ trợ của dự án Trường Sơn Xanh, Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi Quảng Nam (cũ, nay là Đà Nẵng) cũng đã ghi nhận sự xuất hiện của một voi con khoảng 1 tuổi.

Hiện nay, quần thể voi hoang dã tại đây có cấu trúc đàn đầy đủ gồm voi đực, cái và con non. Điều này cho thấy công tác bảo tồn voi tại khu bảo tồn này đã đạt được những kết quả tích cực và cần được tiếp tục duy trì và phát triển trong tương lai.

Nghệ sĩ vẽ tranh về động vật hoang dã Đào Văn Hoàng đã tìm thấy niềm đam mê nghệ thuật trong những tán rừng rậm của Vườn quốc gia Cát Tiên, nơi từng là nơi sinh sống của con tê giác Java quý hiếm cuối cùng của Việt Nam, trước khi nó bị sát hại vào năm 2010. Từ đó, Hoàng đã dành nhiều thời gian để vẽ những bức tranh về các loài vật hoang dã, dựa trên những chuyến đi thực địa đến các vườn quốc gia và vùng rừng Việt Nam, cùng các nhà khoa học bảo tồn.

Những bức tranh của Đào Văn Hoàng không chỉ đơn thuần là vẽ, mà còn là kể chuyện về các loài vật hoang dã, về môi trường sống tự nhiên của chúng, và về sự mong manh của sự sống. Anh đã sử dụng nhiều kỹ thuật vẽ và chất liệu khác nhau, từ acrylic trên bố cho những bức tranh lớn, đến màu nước cho những phác thảo nhanh, và kỹ thuật số cho các minh họa khoa học. Qua những tác phẩm nghệ thuật của mình, Hoàng muốn truyền tải thông điệp về tầm quan trọng của bảo tồn động vật hoang dã và môi trường sống tự nhiên.

Điều làm cho tranh của Đào Văn Hoàng trở nên đặc biệt là khả năng kết hợp sự chính xác của khoa học với cảm xúc nghệ thuật. Anh đã học rất cẩn thận về tỉ lệ kích thước của mỗi loài, tập tính và sinh cảnh của chúng, từ các nhà khoa học bảo tồn. Các con thú cũng luôn được vẽ trên nền cảnh rộng về môi trường sống tự nhiên của từng loài. Sự kết hợp này đã giúp cho những bức tranh của Hoàng trở nên sống động và giàu thông tin.

Hoàng đã đưa tranh của mình đến nhiều nơi, từ Mỹ, Thái Lan, châu Âu, đến các hội nghị khoa học, với mục đích giáo dục công chúng về tầm quan trọng của bảo tồn động vật hoang dã. Anh muốn biến nghệ thuật thành công cụ giáo dục, và hầu hết các tác phẩm nghệ thuật hoang dã của anh đều nói về hy vọng, hy vọng về một môi trường tốt đẹp hơn. Qua nghệ thuật, Hoàng hy vọng rằng người ta sẽ yêu quý và muốn giữ gìn các loài vật hoang dã.

Những bức tranh của Đào Văn Hoàng đã cho thấy nghệ thuật có thể vượt qua ranh giới thẩm mỹ để trở thành một lời nhắc nhở hành động, vì ta biết rằng mỗi loài vật là một phần của bức tranh lớn hơn – bức tranh của sự sống trên Trái đất. Với nhiều dự án nghệ thuật khác nhau, từ vẽ hệ động thực vật của Vườn quốc gia Cát Tiên lên một bức tường rộng 200m², đến thiết kế trung tâm triển lãm tại trung tâm cứu hộ động vật hoang dã của Wildlife At Risk, Hoàng đã thể hiện sự cam kết của mình đối với việc bảo tồn động vật hoang dã và môi trường sống tự nhiên.

Ngoài ra, Hoàng còn viết và minh họa sổ tay ‘Khám phá thiên nhiên với bút chì’ dành cho trẻ em, và điều hành chương trình ‘Nature, Art & Fun’ tại Le Petit Musée. Những hoạt động này đã giúp cho Hoàng tiếp cận với nhiều đối tượng khác nhau, từ trẻ em đến người lớn, và truyền tải thông điệp về tầm quan trọng của bảo tồn động vật hoang dã và môi trường sống tự nhiên.