Chuyển đổi số là một quá trình đòi hỏi sự lãnh đạo chiến lược và tầm nhìn dài hạn. Thành công của Đan Mạch trong lĩnh vực này không chỉ đến từ hệ thống chính sách công ưu việt mà còn nhờ vào sự đầu tư vào công nghệ và đổi mới. Với kinh nghiệm 25 năm trong chuyển đổi số quản trị công, bắt đầu từ năm 2001, Đan Mạch đã xây dựng một nền tảng vững chắc cho sự phát triển của chính phủ điện tử.

Ông Nicolai Prytz, Đại sứ Đan Mạch tại Việt Nam, cho biết hành trình số hóa của Đan Mạch đã bắt đầu từ rất lâu. Đến nay, Đan Mạch đã trở thành quốc gia tiên tiến nhất về chính phủ điện tử, cung cấp dịch vụ số cho công dân và doanh nghiệp. Quá trình này bao gồm sự tham gia của chính quyền trung ương, 5 chính quyền khu vực và 98 chính quyền địa phương, với chiến lược chung được cập nhật theo chu kỳ 4 năm một lần.

Việt Nam hiện đang ở giai đoạn phát triển quan trọng, hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045. Để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần cải cách hành chính toàn diện, đặc biệt là đẩy mạnh chuyển đổi số trong khu vực công.

Trong năm 2024, Việt Nam đặt trọng tâm vào phát triển kinh tế số với 4 trụ cột là công nghiệp công nghệ thông tin; số hóa các ngành kinh tế; quản trị số và dữ liệu số làm động lực cho tăng trưởng và phát triển xã hội nhanh, bền vững. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng một trong những vấn đề nổi cộm của quá trình thúc đẩy chuyển đổi số trong quản trị công là phải xây dựng năng lực cho cả bộ máy hành chính và cả những người sử dụng dịch vụ hành chính công.

Ông Anders Windinge, Cố vấn trưởng chính quyền thành phố Copenhaghen – Đan Mạch, cho rằng quy định pháp lý bắt buộc tất cả các cơ quan công quyền phải sử dụng và giao tiếp bằng phương thức số chính là thành tựu mang tính đột phá nhất. Để bộ máy hành chính công hoạt động hiệu quả, đáp ứng được nhu cầu của người dân, Đan Mạch đã tiến hành sắp xếp nhân sự phù hợp và áp dụng phân quyền để các cấp địa phương có thể đưa ra quyết định. Điều này giúp người dân cảm thấy có tiếng nói hơn trong các chính sách và dịch vụ công.

Đan Mạch là quốc gia có nền kinh tế thị trường xã hội phát triển, thu nhập bình quân đầu người ở mức cao, với chỉ số hạnh phúc cao nhất thế giới. Mô hình phát triển của Đan Mạch có nét tương đồng với mô hình phát triển mà Việt Nam đang thực hiện, như đề cao vai trò quản trị quốc gia của nhà nước đối với điều tiết nền kinh tế thị trường, chú trọng đến an sinh, phúc lợi xã hội, bình đẳng, công bằng xã hội và không để ai bị bỏ lại phía sau.

Để đạt được thành công như Đan Mạch, Việt Nam cần đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản trị công, với sự tham gia của cả chính quyền trung ương và địa phương. Việt Nam cũng cần chú trọng vào xây dựng năng lực cho bộ máy hành chính và người sử dụng dịch vụ hành chính công, để đảm bảo quá trình chuyển đổi số được thực hiện một cách hiệu quả.

Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi thể chế nhằm xây dựng một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và tăng tốc Chính phủ số hóa, việc cải cách hành vi công vụ đang nổi lên như một thách thức quan trọng. Quốc hội và Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản pháp luật và nghị quyết nhằm đổi mới và hoàn thiện thể chế, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của đất nước. Tuy nhiên, việc triển khai các chính sách mới vẫn còn nhiều khó khăn do hành vi công vụ chưa có sự thay đổi đáng kể.

PGS.TS Bế Trung Anh, Ủy viên và là đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Công tác đại biểu, nhận định rằng cải cách hành vi công vụ là yếu tố cần thiết để đảm bảo hiệu quả của cải cách thể chế. Nếu không có sự thay đổi trong hành vi công vụ, các cải cách thể chế chỉ dừng lại ở mức văn bản, không thể hiện thực hóa được. Theo ông, chuyển đổi thể chế không chỉ là thay đổi nội dung văn bản pháp luật mà còn là quá trình thay đổi cách thức tổ chức quyền lực, phân công trách nhiệm và phương thức tương tác giữa Nhà nước với người dân.

Ông Bế Trung Anh chỉ ra rằng hiện nay vẫn còn nhiều biểu hiện của quán tính thể chế và hành vi công vụ, như tâm lý ‘xin – cho’, sợ trách nhiệm, chờ hướng dẫn dưới luật. Những biểu hiện này gây ra nhiều khó khăn trong việc triển khai các chính sách mới. Để giải quyết vấn đề này, PGS.TS Bế Trung Anh đề xuất cần có một tổ hợp giải pháp đồng bộ, bao gồm tái thiết kế văn hóa công vụ dựa trên tư duy phục vụ, gắn chỉ số hài lòng với đánh giá cán bộ, cải tiến hệ thống phản hồi công dân, đưa tiếp cận số vào chính sách công vụ và khuyến khích thử nghiệm đổi mới hành chính.

Thực tế cho thấy, cải cách hành vi công vụ là khâu ít được chú ý nhưng lại là chìa khóa thành công trong quá trình thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng. Nếu không có chuyển biến rõ rệt trong thái độ, kỹ năng, văn hóa và trách nhiệm của công chức, thì những nỗ lực lập pháp dù có tầm nhìn cũng sẽ bị trì hoãn trong thực tế. Vì vậy, mọi thiết kế thể chế cần đi kèm cơ chế thực thi linh hoạt và bộ chỉ số giám sát hành vi cụ thể.

Chỉ khi hành vi công vụ được cải cách sâu sắc, đồng bộ và có hệ thống, những khát vọng phát triển mà các nghị quyết của Đảng và pháp luật của Quốc hội vạch ra mới có thể trở thành hiện thực. Khi đó, cải cách thể chế mới đi đến đích cuối cùng: thay đổi đời sống người dân và nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia. Cải cách hành vi công vụ phải đi cùng với cải cách thể chế để tạo nên sự chuyển biến thực chất trong bộ máy hành chính, từ đó hiện thực hóa các mục tiêu phát triển của đất nước.

Nhìn chung, để hiện thực hóa mục tiêu phát triển đất nước, bên cạnh việc hoàn thiện thể chế, chúng ta cần chú trọng vào cải cách hành vi công vụ. Quá trình này đòi hỏi sự quyết tâm và đồng bộ trong các giải pháp, từ thay đổi văn hóa công vụ đến đổi mới cơ chế giám sát và đánh giá cán bộ. Chỉ khi các yếu tố này được quan tâm và triển khai hiệu quả, chúng ta mới có thể kỳ vọng vào một bộ máy hành chính thực sự phục vụ người dân và doanh nghiệp, đồng thời góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.