Quốc hội đã thông qua Luật Khoa học, Công nghệ (sửa đổi) và Đổi mới sáng tạo, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam. Luật này dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/10/2025.

Đột phá trong cơ chế quản lý và đầu tư

Luật Khoa học, Công nghệ (sửa đổi) và Đổi mới sáng tạo mang đến những cơ chế đột phá nhằm khuyến khích đầu tư, mạo hiểm và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Một trong những điểm nổi bật là việc chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ.

Đại biểu Quốc hội tại hội trường Diên Hồng

Phát triển hạ tầng và trung tâm nghiên cứu chất lượng cao

Nhà nước sẽ đóng vai trò kiến tạo trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, tập trung đầu tư vào hạ tầng khoa học công nghệ hiện đại. Ưu tiên hàng đầu là xây dựng phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia, trung tâm nghiên cứu công nghệ cao và thúc đẩy kết nối giữa các viện nghiên cứu, cơ sở giáo dục đại học và doanh nghiệp.

Các cơ sở giáo dục đại học sẽ được phát triển thành trung tâm nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, vừa đào tạo nhân lực chất lượng cao vừa chuyển giao công nghệ. Những khu vực khó khăn cũng được ưu tiên đầu tư để đảm bảo sự phát triển đồng đều.

Cơ chế khuyến khích mạo hiểm: Chấp nhận rủi ro và loại trừ trách nhiệm

Luật cho phép miễn trách nhiệm hành chính, dân sự và hình sự đối với các tổ chức, cá nhân thực hiện nhiệm vụ khoa học đúng quy trình, không gian lận hay vi phạm pháp luật. Chính phủ sẽ ban hành chi tiết tiêu chí và quy trình đánh giá rủi ro được chấp nhận.

Kết quả biểu quyết Luật Khoa học, công nghệ (sửa đổi) và đổi mới sáng tạo

Doanh nghiệp – Hạt nhân của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo

Luật khẳng định doanh nghiệp là trung tâm của đổi mới sáng tạo. Nhà nước sẽ hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đổi mới công nghệ, làm chủ công nghệ lõi và thúc đẩy thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu.

Các lĩnh vực có khả năng tạo đột phá như AI, vật liệu mới, công nghệ sinh học sẽ được ưu tiên đầu tư. Luật cũng mở đường cho thử nghiệm chính sách đổi mới thông qua các sandbox và đưa ra cơ chế tài chính riêng để khuyến khích đầu tư mạo hiểm.

Luật quy định nhiệm vụ khoa học và công nghệ được áp dụng cơ chế khoán chi linh hoạt, cho phép tổ chức chủ trì tự chủ trong phân bổ kinh phí và quyết toán theo tổng kinh phí thực hiện.

Tổ chức chủ trì cũng được phép thuê chuyên gia trong và ngoài nước theo thỏa thuận thị trường, miễn là sử dụng đúng mục đích và lưu trữ chứng từ đầy đủ.

Luật nhấn mạnh mọi hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo phải phục vụ trực tiếp cho phát triển kinh tế – xã hội, tăng năng suất lao động và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Lần đầu tiên, chính sách thu hút nhân tài trong và ngoài nước được luật hóa với cơ chế ưu đãi trọng dụng linh hoạt và minh bạch. Nguồn nhân lực khoa học công nghệ chất lượng cao sẽ được đào tạo bài bản để phục vụ các mục tiêu chiến lược quốc gia.