Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh rằng Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cần phải có tinh thần dám nghĩ, dám làm, tiên phong trong nghiên cứu cơ bản và công nghệ chiến lược. Mục tiêu là tạo ra bước đột phá và xây dựng thương hiệu khoa học công nghệ quốc gia.

Trong nhiệm kỳ 2020-2025, Viện Hàn lâm đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể. Viện đã công bố hơn 12.000 công trình khoa học, trong đó có 8.400 công bố quốc tế. Bên cạnh đó, Viện cũng được cấp 292 bằng sở hữu trí tuệ, bao gồm 9 bằng độc quyền sáng chế quốc tế. Ngoài ra, Viện Hàn lâm đã dẫn đầu cả nước về chỉ số chuyển đổi số (DTI) và được tổ chức Clarivate trao tặng giải thưởng ‘Dẫn đầu đổi mới sáng tạo khu vực Nam Á và Đông Nam Á’ trong năm 2021-2022.

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cũng thẳng thắn chỉ ra một số hạn chế của Viện Hàn lâm. Một số lĩnh vực chưa phát triển đồng đều và chưa bắt kịp xu hướng công nghệ lõi và mũi nhọn. Việc ứng dụng kết quả nghiên cứu còn hạn chế và công tác thu hút nhân lực chất lượng cao còn gặp khó khăn.

Trong phương hướng của nhiệm kỳ 2025-2030, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đặt mục tiêu tăng 50% công bố quốc tế uy tín. Viện cũng đặt mục tiêu làm chủ 30 công nghệ tiên tiến và tăng 50% bằng sở hữu trí tuệ. Ngoài ra, Viện Hàn lâm cũng đặt mục tiêu 100% nghiên cứu sinh có từ 2 công trình nghiên cứu công bố quốc tế trở lên.

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng yêu cầu Đảng bộ Viện Hàn lâm tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm. Trước hết, cần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Viện cũng cần đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và công nghệ chiến lược. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và đầu tư cơ sở vật chất hiện đại cũng là nhiệm vụ quan trọng.

Để đạt được mục tiêu, Phó Thủ tướng yêu cầu Viện Hàn lâm cần tạo điều kiện cho các chuyên gia, nhà khoa học hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh. Viện cần đầu tư cơ sở vật chất tốt và không hạn chế về tiền cho các nhóm nghiên cứu này. Với tinh thần dám nghĩ, dám làm và sự đầu tư hợp lý, Phó Thủ tướng tin rằng Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam sẽ đạt được nhiều thành tựu hơn nữa trong tương lai.

Một nghiên cứu gần đây đã phát hiện ra rằng những con chuột mang thai tiếp xúc với thành phần cơ bản của hầu hết các loại nước vape có thể sinh ra những chú chuột con với hộp sọ nhỏ hơn và hẹp hơn. Phát hiện này gây ra nhiều lo ngại, đặc biệt là khi ‘vapor’ trong thí nghiệm này không chứa bất kỳ hóa chất nào khác ngoài chất mang, không bao gồm cả nicotine. Điều này cho thấy ngay cả vape không chứa nicotine cũng có thể không an toàn, đặc biệt là đối với phụ nữ mang thai.

Nghiên cứu, do nhà giải phẫu James Cray từ Trường Cao đẳng Y tế Đại học Tiểu bang Ohio dẫn đầu, nhằm mục đích xác định cơ sở cho các tác động của chất mang lên cơ thể. Điều này cho phép các nhà nghiên cứu trong tương lai có thể thêm các thành phần khác của nước vape, như nicotine, vào chất mang này và xác định được tác động của từng chất.

Các nhà nghiên cứu đã chuẩn bị hai công thức cơ bản của nước vape plain từ propylene glycol và glycerol. Một công thức chứa hỗn hợp 50/50 của propylene glycol và glycerol, trong khi công thức khác có tỷ lệ 30/70. Những con chuột mang thai đã được tiếp xúc với vape hits của một trong hai công thức hoặc không khí tươi như một biện pháp kiểm soát, với tỷ lệ một lần mỗi phút trong bốn giờ mỗi ngày, trong suốt thai kỳ khoảng 20 tuần của chúng. Kết quả là 21 lứa và 140 chuột con.

Sau 14 ngày sinh, chuột con đã được giết chết, hộp sọ của chúng được đo chi tiết và quét để tái tạo 3D. Mặc dù nhóm nghiên cứu đã mong đợi công thức 30/70 sẽ có ít tác động tiêu cực đến sự phát triển hộp sọ và khuôn mặt hơn công thức 50/50, nhưng kết quả lại hoàn toàn ngược lại. So với các nhóm khác, chuột con của những con chuột mẹ tiếp xúc với chất lỏng 30/70 trong khi mang thai có hộp sọ và khuôn mặt nhỏ hơn đáng kể, đo cả về chiều rộng và chiều dài, và mũi ngắn hơn.

Nhóm tiếp xúc với hỗn hợp 30/70 cũng có trọng lượng cơ thể thấp hơn đáng kể so với các nhóm khác, mặc dù vẫn trong phạm vi bình thường đối với chuột ở độ tuổi này. Việc xác định tác động sức khỏe của vape rất phức tạp. Vì lý do đạo đức, không thể thực hiện loại thử nghiệm này trực tiếp trên người; các thí nghiệm trên mô hình động vật được coi là đạo đức và tiết kiệm thời gian hơn, nhưng kết quả của chúng không phải lúc nào cũng có thể ngoại suy ra sức khỏe con người.

Ngoài ra, sự thiếu hụt quy định thị trường có nghĩa là nội dung của mỗi vape có thể thay đổi rộng rãi. Việc cách ly các tác động của từng thành phần có thể giúp người dân đưa ra quyết định sáng suốt hơn khi mua vape. Điều này đặc biệt quan trọng khi vape đã được chứng minh, trong một số trường hợp, có một số lợi ích y tế, như giúp người dân cai thuốc lá.

Đối với hiện tại, việc cách ly từng biến số là cách duy nhất để bắt đầu nhìn thấy qua khói mù. ‘Đây là một nghiên cứu nhỏ nói về khả năng vape không chứa nicotine không an toàn’, Cray nói. ‘Và đó là một dấu hiệu cho thấy chúng ta có lẽ nên nghiên cứu các sản phẩm không chứa nicotine cũng như nghiên cứu các sản phẩm có chứa nicotine’.

Nghiên cứu này đã được công bố trên tạp chí PLOS One.

Ngành Công nghệ sinh học đang trở thành một trong những lĩnh vực hứa hẹn và đột phá trong thế kỷ 21, với ứng dụng rộng rãi trong các ngành như dược, nông nghiệp, và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, nhiều sinh viên và người lao động trong ngành này thường lo lắng về khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm hoặc phải làm trái ngành.

Ngành Công nghệ sinh học đòi hỏi người học phải có nền tảng học thuật vững chắc, tư duy khoa học sắc bén và khả năng đọc hiểu, tổng hợp và vận dụng kiến thức linh hoạt. Đặc biệt, kỹ năng thực hành trong phòng thí nghiệm, sử dụng thành thạo các thiết bị và phần mềm số, khai thác dữ liệu lớn, nắm vững tin sinh học, lập trình cơ bản và ngoại ngữ chuyên ngành là những yếu tố không thể thiếu để hội nhập tri thức toàn cầu. Công nghệ sinh học đang trở thành một phần quan trọng trong nhiều lĩnh vực, từ sản xuất dược phẩm đến phát triển bền vững.

Thực tế cho thấy nhiều sinh viên tốt nghiệp ngành Công nghệ sinh học còn yếu về kỹ năng thực hành, sử dụng công nghệ số và ngoại ngữ, dẫn đến khó đáp ứng ngay các yêu cầu khắt khe của doanh nghiệp hay viện nghiên cứu hiện đại. Điều này đòi hỏi sinh viên cần phải chủ động trau dồi kiến thức và kỹ năng để có thể cạnh tranh trong thị trường lao động.

Theo ThS Dương Nhật Linh, giảng viên Khoa Công nghệ sinh học – Trường Đại học Mở TPHCM, quan niệm về khó xin việc trong ngành Công nghệ sinh học cần được nhìn nhận lại một cách toàn diện và thấu đáo. Công nghệ sinh học là ngành đặc thù với tính liên ngành cao, yêu cầu nhân lực không chỉ am hiểu về sinh học, mà còn phải hội tụ tri thức từ nhiều lĩnh vực như công nghệ thông tin, hóa học, tự động hóa và quản lý chất lượng.

ThS Linh khuyến nghị sinh viên ngành Công nghệ sinh học cần chủ động trau dồi kiến thức chuyên sâu, ngoại ngữ, kỹ năng số và trải nghiệm liên ngành. Công nghệ sinh học đang ‘khát’ nhân lực chất lượng cao, những người linh hoạt, sáng tạo và đa năng. Chỉ cần chủ động và sẵn sàng đổi mới, sinh viên ngành Công nghệ sinh học có thể tìm được công việc phù hợp với năng lực.

Về phía doanh nghiệp, ông Đinh Xuân Tùng, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Kỹ thuật Môi trường Gia Định, cho rằng nỗi lo thất nghiệp của sinh viên công nghệ sinh học phần lớn đến từ tư duy bị động. Ứng viên nổi bật không phải là người có điểm trung bình tích lũy cao nhất mà là người thể hiện được khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tiễn.

Ông Tùng nhấn mạnh sự ‘kén chọn’ của doanh nghiệp nằm ở kỹ năng thực tiễn. Sinh viên cần chủ động tìm kiếm cơ hội thực tập, tham gia các dự án nghiên cứu hoặc tự thực hiện các thí nghiệm nhỏ. Việc biết vận hành một hệ thống lên men, kỹ thuật phân lập và định danh vi khuẩn, hay cách phân tích kết quả xét nghiệm có giá trị hơn rất nhiều so với một bảng điểm ‘đỏ chói’.

Theo ông Tùng, sinh viên cần thay đổi góc nhìn từ bị động sang chủ động, hoạch định kế hoạch học tập và hành động cụ thể để đáp ứng nhu cầu thực tế. Cánh cửa cơ hội của ngành Công nghệ sinh học rất rộng, nhưng không tự động mở ra cho mọi người. Nó mở ra cho những ai chủ động trang bị kiến thức nền tảng vững chắc, kỹ năng thực hành thành thạo, tư duy liên ngành, đặc biệt với công nghệ thông tin và dữ liệu, cùng khả năng ngoại ngữ và các kỹ năng mềm như giải quyết vấn đề, làm việc nhóm.

Tóm lại, ngành Công nghệ sinh học đang bước vào kỷ nguyên số với tốc độ phát triển mạnh mẽ, mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra không ít thách thức. Sinh viên và người lao động trong ngành cần chủ động trang bị kiến thức, kỹ năng và tư duy đổi mới để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường lao động.

Một nghiên cứu toàn diện nhất về mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí và nguy cơ mắc bệnh Alzheimer đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với một số loại ô nhiễm không khí có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh dementia. Hiện có khoảng 57 triệu người trên toàn thế giới đang mắc bệnh này, và con số dự kiến sẽ tăng lên ít nhất 150 triệu trường hợp vào năm 2050.

Báo cáo, được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu tại đơn vị dịch tễ học của Hội đồng nghiên cứu y học tại Đại học Cambridge, đã thực hiện một đánh giá có hệ thống về 51 nghiên cứu. Các nghiên cứu này đã sử dụng dữ liệu từ hơn 29 triệu người tham gia, những người đã tiếp xúc với ô nhiễm không khí trong ít nhất một năm.

Mặc dù ô nhiễm không khí đã được xác định là một yếu tố nguy cơ cho bệnh dementia, nghiên cứu này, là nghiên cứu toàn diện nhất về loại hình này cho đến nay, đã tìm thấy mối liên hệ tích cực và có ý nghĩa thống kê giữa ba loại ô nhiễm không khí và bệnh dementia. Các chất ô nhiễm này bao gồm: PM2.5, có nguồn gốc từ khí thải xe, nhà máy điện và bếp đốt củi; khí nitơ dioxide, phát sinh từ việc đốt nhiên liệu hóa thạch; và khói, có nguồn gốc từ khí thải xe và đốt gỗ.

Khi hít vào, các chất ô nhiễm này có thể thâm nhập sâu vào phổi và có liên quan đến các bệnh về đường hô hấp và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Cụ thể, nghiên cứu đã tìm thấy rằng đối với mỗi 10 microgram trên mét khối của PM2.5, nguy cơ tương đối của một người mắc bệnh dementia sẽ tăng 17%. Sử dụng số liệu tương đương cho khói, nguy cơ tăng 13%.

Nồng độ PM2.5 và khói đã đạt hoặc vượt quá mức này vào năm 2023 tại các địa điểm gần đường ở trung tâm London, Birmingham và Glasgow.

Nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh dementia là bệnh Alzheimer, và tại Vương quốc Anh, khoảng 982.000 người mắc bệnh này. Các triệu chứng bao gồm mất trí nhớ, khó khăn tập trung và thay đổi tâm trạng.

Tiến sĩ Haneen Khreis, tác giả cao cấp của nghiên cứu, cho biết rằng nghiên cứu này cung cấp ‘bằng chứng thêm để hỗ trợ quan sát rằng việc tiếp xúc lâu dài với ô nhiễm không khí ngoài trời là một yếu tố nguy cơ cho sự khởi đầu của bệnh dementia ở người lớn khỏe mạnh trước đây’.

Bà cũng nói: ‘Giải quyết ô nhiễm không khí có thể mang lại lợi ích sức khỏe, xã hội, khí hậu và kinh tế dài hạn. Nó có thể giảm gánh nặng to lớn cho bệnh nhân, gia đình và người chăm sóc, đồng thời giảm bớt áp lực lên các hệ thống chăm sóc sức khỏe bị quá tải’.

Ô nhiễm không khí có thể gây ra bệnh dementia thông qua việc gây viêm trong não và căng thẳng oxy hóa, là một quá trình hóa học trong cơ thể có thể gây hại cho các tế bào, protein và DNA.

Các nhà nghiên cứu đã thừa nhận rằng báo cáo này bị hạn chế vì phần lớn các nghiên cứu phân tích bao gồm những người tham gia da trắng và sống ở các nước có thu nhập cao. Họ cho biết các nghiên cứu trong tương lai về ô nhiễm không khí nên bao gồm nhiều người tham gia từ các nền tảng bị thiệt thòi.

Tiến sĩ Isolde Radford, quản lý chính sách cao cấp tại Alzheimer’s Research UK, cho biết: ‘Đánh giá nghiêm ngặt này bổ sung vào bằng chứng ngày càng tăng rằng việc tiếp xúc với ô nhiễm không khí – từ khói xe đến bếp đốt củi – làm tăng nguy cơ mắc bệnh dementia’.

Bà cũng nói: ‘Ô nhiễm không khí là một trong những yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được đối với bệnh dementia – nhưng nó không phải là điều mà các cá nhân có thể giải quyết một mình. Đó là nơi lãnh đạo của chính phủ là rất quan trọng’.

Alzheimer’s Research UK đang kêu gọi một cách tiếp cận phòng ngừa sức khỏe mạnh mẽ, toàn diện – một cách tiếp cận đem lại sự phối hợp giữa các bộ phận ngoài y tế, bao gồm Defra, để hành động phối hợp về các yếu tố nguy cơ của bệnh dementia.

Trứng là một nguồn dinh dưỡng có giá trị, cung cấp một lượng đáng kể các vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa, protein và chất béo lành mạnh cho cơ thể. Mặc dù vậy, trứng cũng thường bị chỉ trích vì chứa hàm lượng cholesterol tự nhiên cao. Nhiều người lo lắng rằng việc tiêu thụ trứng thường xuyên có thể dẫn đến tăng mức cholesterol trong máu, từ đó tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch – một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn thế giới. Tuy nhiên, gần đây, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy mối nguy cơ này có thể không lớn như mọi người từng nghĩ.

Một nghiên cứu gần đây đã góp phần làm sáng tỏ vấn đề này, chỉ ra rằng trứng không phải là nguyên nhân chính gây ra tăng cholesterol trong máu và nguy cơ bệnh tim mạch. Tiến sĩ Jon Buckley, một giáo sư tại Đại học Nam Úc, đã đưa ra quan điểm của mình về vấn đề này: ‘Trứng có hàm lượng cholesterol cao, nhưng lại chứa ít chất béo bão hòa. Điều này thường khiến mọi người nghi ngờ về mức độ lành mạnh của trứng.’

Để làm rõ vấn đề, Tiến sĩ Buckley và các đồng nghiệp của ông đã tiến hành một nghiên cứu chéo, ngẫu nhiên, có đối chứng. Nghiên cứu này bao gồm 61 người ở độ tuổi trung bình là 39 tuổi, với mức cholesterol LDL ban đầu trong máu được ghi nhận. Mục tiêu của nghiên cứu là nhằm đánh giá tác động của việc tiêu thụ trứng lên mức cholesterol trong máu và nguy cơ bệnh tim mạch.

Qua nghiên cứu, các nhà khoa học đã thu thập và phân tích dữ liệu để đánh giá mối liên hệ giữa việc tiêu thụ trứng và mức cholesterol trong máu. Họ cũng xem xét các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến kết quả, chẳng hạn như chế độ ăn uống và lối sống của các đối tượng tham gia.

Kết quả của nghiên cứu này đã cung cấp thông tin mới về mối quan hệ giữa tiêu thụ trứng và sức khỏe tim mạch. Tiến sĩ Buckley và nhóm của ông hy vọng rằng những phát hiện này sẽ giúp làm sáng tỏ hơn về vai trò của trứng trong chế độ ăn uống lành mạnh và giảm thiểu các quan ngại không cần thiết về ảnh hưởng của trứng đối với sức khỏe tim mạch.

Thông tin chi tiết về nghiên cứu này có thể được tìm thấy tại Đại học Nam Úc. Thêm vào đó, để hiểu rõ hơn về lợi ích và rủi ro tiềm ẩn của trứng đối với sức khỏe, bạn có thể tham khảo các nguồn thông tin y khoa uy tín như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hiệp hội Tim mạch Mỹ (American Heart Association).