Thời gian gần đây, sự lan truyền nhanh chóng của các thông tin thiếu kiểm chứng trên mạng xã hội đã gây hoang mang dư luận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của cơ quan nhà nước, cũng như quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân. Mới đây, trên mạng xã hội đã xuất hiện thông tin cho rằng thủy điện Bản Vẽ, xã Yên Na, tỉnh Nghệ An bị vỡ. Thông tin này đã lan truyền nhanh chóng, khiến hàng trăm hộ dân sinh sống ở các xã hạ du nhà máy thủy điện hoảng loạn và tìm cách di dời lên núi để phòng tránh lũ dâng.

Thông tin trên đã nhanh chóng bị xác minh là sai sự thật. Cơ quan chức năng đã vào cuộc và xử lý nghiêm trường hợp đăng thông tin sai sự thật. Không chỉ trường hợp trên, một thông tin khác về việc một người phụ nữ tên N đăng tải trên mạng xã hội về việc con trai bị giữ tại một đồn biên phòng phía Campuchia cũng đã bị xác minh là không đúng sự thật. Lãnh đạo thuộc Bộ đội Biên phòng tỉnh Tây Ninh đã lên tiếng khẳng định không có trường hợp nào như thông tin mà facebook đã đăng tải.

Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng Văn phòng luật Kết Nối, nhận xét rằng việc thông tin thất thiệt vỡ đập thủy điện Bản Vẽ đã gây hoang mang dư luận và ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác điều hành, ứng phó của chính quyền địa phương. Việc tạo ra và phát tán thông tin không có thật như ‘uống nước sâm rồi tỉnh dậy ở Campuchia’ cũng là một hành vi tiềm ẩn nguy cơ vi phạm pháp luật.

Khoản 1, Điều 8, Luật An ninh mạng 2018, quy định rằng hành vi đưa thông tin sai sự thật lên mạng gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng đến hoạt động của cơ quan nhà nước, người thi hành công vụ hoặc xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân là hành vi bị nghiêm cấm.

Ngoài ra, tại Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 37 Điều 1, Nghị định 14/2022/NĐ-CP, quy định rằng cá nhân lợi dụng mạng xã hội để cung cấp, chia sẻ thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống có thể bị phạt tiền từ 10.000.000-20.000.000 đồng.

Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng khuyến cáo rằng mạng xã hội là không gian mở, nhưng không phải là vùng an toàn pháp lý. Việc đăng tải, chia sẻ thông tin trên mạng là một phần của quyền tự do ngôn luận. Tuy nhiên, bất kỳ quyền nào cũng đi kèm trách nhiệm. Khi hoạt động trên không gian mạng, mỗi người cần ý thức rõ rằng mình phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung đăng tải.

Người dùng mạng xã hội cần tỉnh táo trước mỗi lượt chia sẻ và chỉ nên tiếp nhận thông tin từ các nguồn báo chí chính thống, cổng thông tin của cơ quan nhà nước, hoặc các tổ chức uy tín được pháp luật công nhận. Người dân có thể kiểm chứng thông tin từ các nguồn chính thống như: Cổng thông tin điện tử Chính phủ, báo chí chính thống, thông báo từ UBND các cấp và cơ quan chuyên môn.

Trong thời đại chuyển đổi số hiện nay, việc sử dụng internet đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Tuy nhiên, đi cùng với những lợi ích mà internet mang lại là những rủi ro an ninh mạng mà mỗi người dùng cần phải đối mặt. Thông tin và dữ liệu đã trở thành tài sản quý giá, và mỗi công dân số cần trang bị kỹ năng phòng vệ cơ bản để bảo vệ mình và góp phần giữ vững an ninh mạng quốc gia.

Mạng xã hội, nơi chứa đựng nhiều thông tin cá nhân, đang trở thành mảnh đất nguy hiểm nếu người dùng không có kỹ năng bảo vệ thông tin cá nhân. Người dùng cần lưu ý không chia sẻ thông tin cá nhân nhạy cảm trên mạng xã hội, đặt mật khẩu mạnh, bật xác thực hai yếu tố và không tải xuống các tập tin không rõ nguồn gốc. Những biện pháp này có thể giúp giảm thiểu rủi ro bị lộ thông tin cá nhân và bảo vệ tài khoản của người dùng.

Bên cạnh đó, không gian mạng dễ bị thao túng bởi tin giả và các luận điệu sai trái. Vì vậy, công dân số cần có kỹ năng kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ. Việc kiểm chứng thông tin có thể giúp ngăn chặn sự lan truyền của tin giả và giữ vững sự ổn định của không gian mạng.

Không chỉ vậy, người dùng cần hiểu rõ về quyền riêng tư và trách nhiệm pháp lý khi sử dụng mạng. Thực tế, hành vi sử dụng mạng đều để lại dấu vết và có thể bị xử lý nếu vi phạm pháp luật. Những hành vi như tung tin sai sự thật, xâm phạm danh dự người khác, hay chia sẻ nội dung độc hại có thể dẫn đến truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc xử phạt hành chính. Vì vậy, cần học cách sử dụng mạng một cách có trách nhiệm và tuân thủ pháp luật.

Để tự vệ trong không gian mạng, công dân số cần trang bị kiến thức và các công cụ công nghệ. Việc cài đặt phần mềm diệt virus, thường xuyên cập nhật hệ điều hành, kiểm tra quyền truy cập của các ứng dụng và không cấp quyền cho phần mềm không rõ nguồn gốc là những bước cơ bản. Theo dõi các cảnh báo an ninh mạng từ cơ quan chức năng cũng là điều cần thiết để chủ động ứng phó với những rủi ro an ninh mạng.

Trong xã hội số, mỗi người dân đều đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái an ninh mạng quốc gia. Trang bị kỹ năng phòng vệ trên không gian mạng không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn thể hiện trách nhiệm với cộng đồng và đất nước. Một công dân số an toàn chính là nền tảng cho một quốc gia số vững mạnh. Vì vậy, chúng ta cần tích cực trang bị kiến thức và kỹ năng để có thể sử dụng mạng một cách an toàn và có trách nhiệm.